Opvolgers

“Mensen die echt wat willen leren en de de volgende topcoach willen worden, zitten natuurlijk op de eerste rij”, begon Joop Alberda zijn betoog in het Willem Alexander Sportcentrum. Het was op die rij in het amfitheater vrij rustig.  

Je bent nooit te oud om te leren en oud collega Alberda heeft natuurlijk wel iets te brengen, dus ik zat er wel. Omdat ik wel wat te oud ben om Joop’s opvolger te worden, volgde ik het van tussen de andere wat grijzere en kalere hoofden, wat meer naar achteren.

Joops verhaal over wanneer een team geen vriendenploeg meer is en wanneer respect en vertrouwen de basis is voor samen presteren, blijft interessant. Goede vraag wel, waar alle aanstormende coachtalent wel zat, die avond. Joop had een punt. Het programma van die avond, georganiseerd door de Noordelijke Talent Hub van NOC/NSF, had niet voor niets de titel “De Opvolgers”, meegekregen?

De eerste rij was inderdaad wel waar ik vroeger zat, bij clinics Ik zat zelfs op Joops boot in het Oosterhamrikkanaal omdat ik dingen wou weten en omdat ik van plan was om een keer, als ik daar aan toe was, met de Nederlandse basketballmannen of -vrouwen naar de Olympische Spelen te gaan. 

Opvolgen, dat deed je ook door assistent te worden, in de keuken te kijken van een topcoach. Assistent van Vladimir Heger, wilde ik wel worden. Heger was toen onze bondscoach en topsportcoördinator. Hij schreef (met de hand, in blokletters) een plan dat Nederland in de richting van OS moest krijgen. Dat was in mijn ogen een mooi plan, daar zag ik ook een rol in weggelegd. 

Mensen bij de bond dachten daar toen anders over en Heger werd uitgerangeerd. Te lief, te intellectueel, teveel visie, te grote plannen? Ik probeerde hem dan maar op te volgen, ik solliciteerde daarna ook naar de functie van vrouwenbondscoach..  anderen werden geschikter bevonden. Misschien was het te vroeg, misschien was ik ook wel te lief. 

Anderhalve maand later luisterde ik - je verzint zoiets niet - naar Joop’s letterlijke opvolger. Toon Gerbrands hield een inspirerend betoog over de weg naar de top. Ook die van de coach. De weg van de held. Welke stappen moet je maken? Op de eerste rij zitten, mensen bellen, met toppers praten, beetje gek ervan zijn en alles willen meemaken en leren wat je nodig hebt.. en dan zit je nog maar op 90%, dus je bent nooit klaar. 

En dan.. moet je ook nog maar zien hoe het valt.. om het cirkeltje helemaal rond te maken..op diezelfde inspiratiedag werden de plannen van de huidige Technisch Directeur van de Basketballbond uitgelegd… klonk goed.. klonk bekend zelfs.. 

Van achteruit de zaal (ook daar…) kon ik niet laten om luidkeels te verzuchten: “Vrijwel helemaal Hegerplan.. 40 jaar verspild.” Veel andere, wat oudere aanwezigen wisten het ook.. Ach… nu zijn andere mensen aan de beurt: ook zij die wilden opvolgen hebben weer opvolgers…..

Schoenen uit

 “We willen volgend jaar weer kampioen  worden, coach.”, zeiden de meiden, nadat het feestgedruis was verstomd. “Repeat! maar dan moeten we wel stappen maken..”

We zaten bij elkaar na een zeer geslaagd seizoen. Kampioen van de promotiedivisie, studentenkampioen, onderweg naar de Europese University Games, zelfs in gesprek over de mogelijke gang naar de hoogste klasse, maar die stap bedoelden ze niet. Het moest een beetje harder. 

In de studentensport is de ‘hogere wedstrijdsport” meestal het hoogst bereikbare. We bedoelen dan het op een na hoogste niveau. Dan kampioen worden is een witte raaf. Dit was zo’n bijzondere situatie en veel meiden bleven.

Stappen maken dus. Ok. 

Newsflash, Spoiler Alert: Het werd niks. Even goede vrienden in het gouden team? Ook dat even niet.

In mijn huidige functie, op zoektocht naar sportkennis, zat ik een paar weken geleden bij  Koen Lemmink van Bewegingswetenschappen. Mooi gesprek. Wat kunnen we als Sportcentrum betekenen voor onderzoek en de verspreiding van kennis? En wat voor onderwerpen komen er dan zoal langs?

Als voorbeeld wees Koen op het onderzoek dat bij BW in Groningen gedaan was naar de belastbaarheid van sportende vrouwen. Stond net een flink stuk over in de Volkskrant. 

Heel interessant: wij hadden in ons top jaar ook aan een onderzoek van Sportkunde meegedaan: de trainers bedachten hoe zwaar een training moest zijn op een twintigpunstschaal, de speelsters stuurden na de training individueel een appje naar de onderzoeker. We hadden data over onze belastbaarheid, zoiets moest hier natuurlijk ook aan ten grondslag liggen. Geïnteresseerd las ik het artikel nog een keer.

Een citaat trof me en dat ging niet over de belasting tijdens het seizoen: voetbalinternational Danielle van de Donk had het over het vrijwel niet hebben van vakantie. Na de belastende competitie doen dezelfde hard trainende en veel spelende vrouwen ook weer volop mee in de toernooien. Wanneer rust zo’n sportvrouwenlijf nou?

Ik kreeg opeens zo’n irritant gevoel.. of er iets in mijn schoen zat. Ook mijn team van hard studerende en hard trainende meiden had geen vakantie gehad: ook in de volle zomer in Kroatië was het presteren geblazen. We hadden allemaal het stappen maken hoog in de agenda staan. 

En wanneer kun je nu tegen het volledige Roemeense nationale team spelen, tegen Litouwsen uit de Euroleague en ook nog ’s ochtends een hele zaal beschikbaar hebben om te trainen? What does not kill you makes you stronger, of niet?

Het was een geweldig jaar, met een geweldige zomer, maar het ding in mijn schoen vertelde me opeens een boel nieuws over de redenen waarom het het jaar daarna niet liep. De meiden waren opeens langdurig geblesseerd of verloren om andere redenen af en toe betrokkenheid. Is er ook zoiets als antibasketballgif? Wat zit er toch in die schoen? Opeens denk ik aan Jan Janbroers, misschien wel de beste coach die er in Nederland heeft rondgelopen. Een dokter die het medicijn kende tegen antibasketbal vergiftiging: Blokjesvoetbal! 

En ik zeg altijd: You got all summer.. en dan bedoel ik om die finishing skills aan te pakken of power op te bouwen voor de rebound.. 

Niet alleen maar dus… Andere dingen. Een boek lezen, wandelen. Badmintonnen tot de vegaburgers klaar zijn… je schoenen uittrekken om je voeten te bevrijden van irritaties..

En wat zat er nou feitelijk in mijn schoen dat zo zeurde?

Het was veelzeggend: een magneetje van mijn coachbord….

Wat basketball zo leuk maakt

"Games tot elf, twee punten verschil", het verloop van een potje squash is zo logisch als de sport zelf. 

Twee punten verschil, dat vindt iedereen ook wel redelijk, lijkt het. Je bent al zo lang gezamenlijk opgetrokken in de score, zo aan elkaar gewaagd, dat het doordrukken van de winst ook wel wat inspanning mag kosten. 

Ik refereer nog wel eens aan de oude regels van het spelletje, toen ook 1 punt verschil nog mogelijk was. Vaak waren dat toch de mooiste. Twee punten verschil is voor watjes, roept de basketballer in mij.

1 (zegge: één)  punt verschil: dat zijn toch wel de mooiste overwinningen, vaak. Voor de poorten van de hel weggesleept, zonder herkansing. Heerlijk.

Nou. Niet altijd. Neem afgelopen weekend. We gaan in onze tweede Coppa Universatea meeting tegen Uilen 2 de hele wedstrijd gelijk op. Wij voor, zij voor, nooit meer dan punt of 5 verschil. 

Precies zo'n verschil maken mijn meiden aan het eind goed. Overtime dreigt of lonkt. Bij een gelijke stand  besluit de scheids ons de bal uit te geven. 6 seconden op de klok. 

"Zullen we een time out nemen?", vraagt assistent- coach Rianne. 

"Ze weten wat ze moeten doen, " vind ik. Organiseren, mensen op de goede plek. opties genoeg om een schot te kunnen lossen. Overtime hebben we al, winst kunnen we krijgen. Wat basketball zo leuk maakt.

Nou: ze bakken niks van het out of bounds-spelletje. Maar de bal wordt wel goed ingenomen  we tellen allemaal mee. 6, 5andere kant opkijken, 4 en uit eigen improvisatie komt opeens, 3 een prima kans voor een linker lay up voor Marina. krijgt de bal, 2,1, net op tijd uit de hand, 0, ploef! Buzzerbeater.

De ontlading is groot. De derde overwinning in de tweede divisie is een feit. De Fat Lady heeft gezongen.

Oh nee? We hebben het toch allemaal goed gezien, meegeteld? Ja.... Maar de scheids heeft toch het gevoel dat de klok eerder gestopt had moeten worden. Oh ja? Bij het loslaten dan soms? Bal in het netje is toch pas de score? 

Helpt niet. Scheids zet een seconde op het bord. Time out. 1 seconde betekent 1 pass is mogelijk en dan geen schot weggeven. In elk geval geen driepuntspoging. 

Time out over. Oh , nu is het zelfs 2 seconden geworden? Dat is helemaal raar, maar meer dan dat: dan is opeens ook een tweede pass nog mogelijk. Twee seconden is zo'n eeuwigheid die Basketball zo mooi kan maken.

U voelt hem al. Linkerhandje van Laura komt onder de bal en hij gaat erin. Shit....  overtime... gelukkig geen driepunter, daar is iedereen, inclusief de tegenstander het over eens. 

Alleen: de Scheids niet. Hij weet het niet zeker, maar geeft toch een drietje. 

Maar ho even: iedereen heeft dit toch gezien? Dat helpt niet. De beslissing van de scheidsrechter telt.

Hij weet het na afloop ook niet echt zeker, hij is bereid om videobeelden terug te kijken, die zijn niet ogenblikkelijk beschikbaar. Game over. Anticlimax.

Voor wie wil weten hoe het afloopt, met zowel op video vastgelegd dat we qua gebruikte tijd al goed zaten, als dat de plaats van afdrukken geen 3 punten waard was? We treden in verbinding met de bond, alle bewijzen mee. Antwoord per omgaande is dat de scheidsrechterlijke beslissing blijft staan, zelfs als die zelf aangeeft dat het fout was.

Goed gespeeld. Alles goed gedaan. Gewonnen, maar geen punten.. zoiets. Tijd voor nieuwe inzichten, die basketball net zo mooi, maar soms eerlijker zou maken?

Semesterexodus

 "Until when will you be here tonight?', vroeg de enthousiaste, beginnende squasher Konstantin vorige week. Dat was nadat ik - dat overigens in het Duits, - hem een compliment en feedback had gegeven. Daar ben ik voor, tenslotte. En meer niet. En dan is Duits soms even fijn, als hij met z'n eveneens Oostenrijkse vaste maatje op de baan staat. Dan krijg ik dat met een heerlijk accent weer terug. Mooie momenten. 

Maar hoezo vroeg hij dat? De training duurt tot 20.00, dat weet hij toch wel? Daarna zeg ik meestal: tot de volgende week. Ubuntu, even zorgen dat iedereen gezien is, en weet dat hen volgende week weer welkom is. All in a days work at the Sportscenter.  

Maar het was anders. Het is bijna 1 februari en dan eindigt er iets voor vele studentsporters: een semester.

Deze mannen maken deel uit van de semesterexodus. En daar was ik niet op voorbereid. Ook niet op het feit dat sommigen hier blijkbaar echt bij stil staan. Studenten. Het zijn passanten, maar het zijn vooral ook mensen die iets wezenlijks voor hun leven hebben gedaan, hier in Groningen. En sommige daarvan willen dan ook eten merken dat ze zich in de sport gezien hebben gevoeld. Goh, dat voelt omgekeerd ook bijzonder, opeens. De coach beseft dat er meer is dan feedback geven in een tak van sport. Het is ook echt ruimte voor betekenisvolle ontmoetingen.

Konstantin en Manuel hebben zelfs een attentie meegenomen. (Grüner Veltliner?, raadt een collega met brede wijnkennis meteen..) Maar het is veel meer dan dat. 

De volgende dag is het een klein groepje Erasmus-studenten van de 3x3 basketball cursus dat me staat op te wachten om dag te zeggen. Ze gaan "de coach", missen, zeggen ze. 

Wow. Deze mensen zie ik waarschijnlijk nooit weer, maar we hebben toch echt contact gemaakt. Bij een team weet je zoiets. Ook daar hebben we een overgang: Irene stapt op, Alex stapt in. Aan het eind van het seizoen is er een begin van een volgend seizoen. Daar sta je ook wel bij stil, als team en als coach. Een semester-drempel is blijkbaar voor meer studenten echt iets memorabels.

Ik voel met trots en dankbaarheid dat ik hun verblijf in Stad blijkbaar een beetje heb kunnen bijkleuren. Dat maakt ook dat we kunnen uitkijken naar de volgende lichting en dat we volgend jaar met extra aandacht de drempel van het semester zullen beleven. Met betekenisvol afscheid en nieuwe ontmoetingen. 

Dank je wel, Konstantin, Manuel, Leon, Balthazar en Ting. (en alle anderen)
Het ga jullie goed.

Coaches Collectieven

 Hoe sterk is de eenzame coach?, dacht ik vroeger wel eens als ik met 5 speelsters naar Utrecht was afgereisd. Zo'n gevoel van eenzaamheid, duurde niet lang. Het bestond juist naast de extra saamhorigheid. Het ging immers nooit om wie er niet bij was en des te meer over wie er wel waren.

Twee kanten kwamen vandaag langs in een stukje podcast. 

Eerst de kijk van de gebroeders Zeeman (Gamechangers podcast) op het Sportgala en de prijzen. Natuurlijk heeft de roeicoach het verdiend, maar hoezeer gaat dan niet een uniek moment in de sportgeschiedenis verloren, als je niet de onwaarschijnlijke hegemonie van de wielerploeg in dit jaar in de spotlights zet? Zoiets komt geheid nooit meer terug. Dat betekent dat daar meer dan uitstekend gefaciliteerd is. Merijn Zeeman is uiteraard de eerste die zegt dat die prestaties niet alleen zijn verdienste zijn, maar die van het Team, de organisatie, het collectief Jumbo Visma.

Dan het punt dat de broeders gebruiken als illustratie bij de Game-changers serie: De andere kant van de medaille, vanuit het persoonlijke perspectief van Joop Alberda, topcoach van de vorige eeuw en daarna admiraal-buiten-dienst van de hele Nederlandse coachvloot: 

Op een gegeven moment wordt je ook eenzaam als coach. Niet zolang je de coach bent, die spelers coacht, maar misschien wel nog op een niveau daar boven. De coaches-coach, de super expert, die bijzondere resultaten heeft geboekt, hoeveel mensen heeft die nog om zich heen om echt mee te reflecteren? Kun je dat überhaupt nog wel, als je degene bent die toch echt overal de meeste ervaring en kennis met zich mee brengt?

Hier kan het oude grapje over het verschil tussen Onze Lieve Heer en de sportcoach. (OLH denkt zelden of nooit dat hij sportcoach is..) Dat gaat zeker niet op voor Joop, maar wat als je alleen nog maar "terug-reflecteert" en je ervaringen uit het verleden ter beschikking stelt, zonder dat daar het alles overheersende en altijd aanwezige: "Wat kan ik hiermee morgen voor mijn team betekenen???" nog als prikkel aan vast zit? Dat is voor de coaches die ik ken in elk geval hun reden van bestaan. Ontbreekt die, en zit je ook niet meer in een vorm van evenwaardig reflectie-collectief, dan ligt de eenzaamheid op de loer, inderdaad.

Wat kunnen deze overpeinzingen morgen betekenen? 

een voorstel: We voeren bij het sportgala een prijs in voor het Coaches Collectief van het jaar. 

bevestiging: Dankbaar voor de werkomgeving. Zo zie je maar hoe belangrijk de klus is om ook rond de studentensport in Groningen de samenhang en kruisbestuiving weer op gang te krijgen en duurzaam te maken.

motivatie: De meiden uit mijn eigen team vertellen hoe fijn ze zijn, als mensen, maar ook als reden van mijn bestaan.

Ik wens iedereen mooie reflecties en in zie jullie, in 2024.

luisteren: Broertjes Zeeman

Flipping the court

 Je hebt wedstrijden niet door zien gaan, je bent een speelster kwijtgeraakt, er waren er ziek en tot overmaat van ramp kunnen we maar 1 keer trainen deze week. 1 uur en twintig minuten Basketball en dan wil je ook echt "lekker" of "stevig" trainen. soms wordt dat dan juist niks. Quién espera mucho, puede poco esperar... zouden mijn Spaansen het Gabriel Garcia Marquez na zeggen.

Soms valt het tegen, soms valt het mee. Nu verkeren wij in de gelukkige omstandigheid, dat we een "graag" team zijn, Gretig in verbeteren, en ook dorstig naar nieuwe prikkels, en dat niemand dan ook een voorstel om zomaar een uur voor de training al bij elkaar te zitten, afwees.

Dus kwam het Deliberate Practice Plan -spel weer eens op tafel. Niet alles verbeteren, maar de aandacht richten op wat nu het meeste oplevert: Het werkt nog steeds.

De meiden maakten een bewuste keuze om iets te verbeteren wat het team naar hun eigen idee het best zou helpen in deze fase. Maar ze durfden dat ook uit te spreken en aan de anderen te laten zien. Mooi om de processen mee te mogen maken. Van iemand die simpelweg zegt: "ik wil gewoon altijd in de rebound, en zeg dat ook maar tegen me" of iemand die na eerste een hele waslijst overdenkingen te hebben opgeschreven, tenslotte zich beperkt tot een simpele schop onder de eigen kont  tot aan de filosofische wens toe om de Chaos te beheersen... Schitterend.

Gewapend met een plan kwamen ze daarna hun vloer op. De speelsters waren de baas op hun veld. Ze hadden de elkaar verteld waarin ze hun bijdrage, hun rol in de Mojo konden verbeteren. Als coach hoef je dan alleen maar te herhalen wat ze zelf net hebben gezegd en misschien af en toe een vraagje te stellen over de samenhang tussen de individuele verbeterplannen, en verder alleen maar toe te kijken.

Flipping the classroom. Vaker doen, coach..

Basketball op papier

 De Nederlandse basketballcompetities zijn afgelopen. Geweldige wedstrijden gezien, waarbij wie wedde op de uitslag, zijn voorspelling in strijd zag op gaan. NBA-finals lopen nog, de Nederlandse mannenploegen verplaatsen het speelveld heen en weer naar België. De wedstrijden worden door mijn doortrainende Uilen en Moesjes met een schuin oog bekeken. Misschien steken we er nog wat van op.

Mijn gedachten gaan terug naar de tijd dat kennis nog macht was en dat die macht in de zomer werd uitgebreid op de Recyclage en Herhalings-clinics in Brugge. Daar bleek dat half Europa bezig was te proberen het meeste verstand van basketball te hebben. 

Ook buiten de clinics om werd er lang en hevig gediscussieerd, ook met Duvel en Tripel in de man. Ik herinner me een boel discussies, die over het algemeen leidde tot overtuiging nummer 1; dat de coach die het laatst het bord en de stift mocht vasthouden, gelijk had. 

Met name presses en slimme manieren om onder pressie uit te komen waren vaak onderwerp van zo'n discussie. Overtuiging nummer 2: Discusses over presses werden niet gewonnen door de laatste die de pen vasthield, maar steevast beëindigd door te stellen dat noch echte pressie, noch de oplossingen daartegen op papier werken. Ze werken op de vloer of juist niet. Het is psychologie, geen natuurkunde. 

Zo hebben we ongetwijfeld een van de meest historische finales meegemaakt tussen Donar en Leiden. Vooral de van de zijkant geschoten beelden van de laatste minuten moeten voorlopig op elke coachcursus en -clinic worden getoond als illustratie voor alle X&O fetisjisten: Wow. Dat is sport. Het werkt niet op papier of op een coachbord... maar op de vloer. Zoals mijn zeer gewaardeerde center en vloercoach Bonny Appelman altijd zei: " It is the Energy, Stupid!"